"Mạch máu sống" nuôi tiền tuyến

Trong kháng chiến chống Pháp, đặc biệt là Chiến dịch Điện Biên Phủ năm 1954, hình ảnh chiếc xe đạp thồ - biểu tượng của lòng quả cảm và sáng tạo - đã khắc sâu vào tâm trí người Việt.

Những chiếc xe để chở người được gia cố khung tre, thêm lốp và tay lái, biến thành cỗ máy vận tải thô sơ nhưng bền bỉ. Mỗi chiếc xe thồ chở 300kg hàng hóa, được dân công đẩy qua dốc gập ghềnh, lội suối, băng rừng để tiếp tế cho mặt trận.

Cùng với 21.000 xe đạp thồ là hơn 260.000 dân công, hàng trăm ô tô, hàng nghìn thuyền và ngựa thồ, đã làm nên tuyến hậu cần khổng lồ từ Đồng bằng Bắc Bộ lên Tây Bắc - nơi ghi dấu chiến thắng "lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu".

Tiếp nối vai trò huyết mạch, trong giai đoạn 1954 - 1964, vận tải đường bộ tiếp tục góp sức vào công cuộc khôi phục miền Bắc, phát triển sản xuất và chi viện cho miền Nam. Các xí nghiệp vận tải quốc doanh được thành lập, đảm nhiệm đến 40% khối lượng vận chuyển hàng hóa, hành khách toàn quốc.

Đặc biệt, trong kháng chiến chống Mỹ, vận tải đường bộ chuyển mình mạnh mẽ. Với 5 công ty vận tải hỗn hợp và gần 1.300 xe ô tô, những đoàn xe tải "bám đường, bám lửa", vượt bom đạn, vượt Trường Sơn, góp phần quyết định thành công của tuyến vận tải chiến lược - đường mòn Hồ Chí Minh.

Từ chiếc xe thồ năm xưa đến đoàn xe tải tiếp vận hiện đại, vận tải đường bộ trở thành "mạch máu sống" nuôi dưỡng tiền tuyến suốt hai cuộc chiến vệ quốc vĩ đại.

Một click, đi muôn nơi

Sau ngày đất nước thống nhất, hệ thống vận tải đường bộ gần như kiệt quệ, lạc hậu, thiếu thốn. Tuy nhiên, bằng quyết tâm và chính sách đổi mới toàn diện sau năm 1986, vận tải từng bước phục hồi, bám sát nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội.

Một chuyên gia giao thông nhận định, trong gần một thập kỷ trở lại đây, diện mạo ngành vận tải đường bộ thay đổi rõ nét nhờ sự xuất hiện của các loại hình xe hợp đồng ứng dụng công nghệ như: Grab, Be, Gojek… Mô hình này không chỉ thúc đẩy cạnh tranh mà còn tái cấu trúc đội xe vận tải trên toàn quốc.

Nếu những năm 80-90 thế kỷ trước, người dân phải chen chúc trong các chuyến "xe đò" ghế gỗ, không điều hòa, thì nay, hành khách dễ dàng đặt xe qua ứng dụng, chọn giờ đi, ghế ngồi, tiện nghi đi kèm.

Theo ông Đỗ Văn Bằng, Chủ tịch Hiệp hội Vận tải Hà Nội, chưa bao giờ việc đi lại của người dân thuận tiện như bây giờ. Xe có điều hòa, tivi, nước uống, khăn lạnh; các tuyến vận tải phủ khắp các địa phương với chất lượng dịch vụ ngày càng cao.

Nhiều doanh nghiệp đã đẩy mạnh ứng dụng phần mềm đặt vé trực tuyến, giúp hành khách dễ dàng lựa chọn hành trình, thời gian, mà không cần đến bến xe như trước. Hiện tượng "cò" chèo kéo khách tại bến từng bước được xóa bỏ.

Bên cạnh đó, hệ thống xe trung chuyển ngày càng phát triển, tạo sự kết nối linh hoạt giữa hành khách và bến xe. Đặc biệt, quy định bắt buộc lắp thiết bị giám sát hành trình và camera giám sát người lái đã giúp cơ quan chức năng tăng cường kiểm tra, xử lý vi phạm, hỗ trợ công tác điều tra an toàn giao thông, an ninh trật tự, và quản lý thuế hiệu quả.

Về phía doanh nghiệp, các thiết bị này trở thành công cụ quản lý đắc lực - từ giám sát hành trình, điều hành hoạt động, đến theo dõi hiệu suất lái xe, góp phần nâng cao ý thức tài xế và giảm thiểu tai nạn giao thông.

Hướng đến hệ sinh thái vận tải bền vững

Không nằm ngoài xu thế phát triển xanh và thực hiện kế hoạch giảm phát thải khí nhà kính đến năm 2030, vận tải đường bộ bắt đầu chuyển đổi sang năng lượng sạch.

Hiện, các tuyến buýt sử dụng nhiên liệu CNG được triển khai tại Hà Nội, TP.HCM và Cần Thơ, đồng thời xe buýt điện VinBus được thí điểm tại một số tuyến nội đô - đánh dấu bước đi xanh hóa vận tải công cộng.

Không chỉ dừng lại ở hệ thống xe buýt, một số hãng vận tải hành khách tuyến cố định bắt đầu áp dụng xe điện vào khâu trung chuyển. Tiêu biểu là hãng xe Vân Anh (tuyến Thanh Hóa - Hà Nội) đã đưa 40 ô tô điện vào phục vụ hành khách.

Ông Nguyễn Tiến Dũng, Giám đốc Công ty TNHH Du lịch và Vận tải Vân Anh, chia sẻ: Đầu tư xe điện không chỉ mang lại trải nghiệm mới cho khách mà còn thể hiện trách nhiệm bảo vệ môi trường và đóng góp vào mục tiêu xanh hóa của toàn ngành.

Theo thông tin của Báo Xây dựng, Bộ Xây dựng đang nghiên cứu xây dựng chiến lược phát triển vận tải mới, thay thế cho Chiến lược phát triển dịch vụ vận tải đến năm 2020, định hướng đến năm 2030 đã hết hiệu lực.

Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Xuân Sang cho biết, chiến lược mới sẽ hướng đến sự phát triển bền vững, hiệu quả của toàn ngành, phù hợp xu hướng của cách mạng khoa học công nghệ 4.0, tạo tiền đề cho nền kinh tế số và hội nhập quốc tế, thực hiện cam kết và lộ trình chuyển đổi năng lượng xanh, giảm phát thải.

Riêng chiến lược phát triển phương tiện vận tải, Cục Đường bộ Việt Nam cho rằng, giai đoạn tới cần tập trung vào các giải pháp then chốt như thúc đẩy phát triển xe điện, xe CNG thông qua chính sách hỗ trợ đầu tư và tín dụng; xây dựng mạng lưới trạm sạc, trạm nạp nhiên liệu sạch tại đô thị lớn; từng bước loại bỏ phương tiện không đạt chuẩn khí thải và khuyến khích nội địa hóa sản xuất xe buýt điện, xe tải điện.

Đồng thời, tăng cường số hóa trong quản lý phương tiện, giám sát hành trình và vận hành đội xe bằng công nghệ thông minh. Lực lượng kinh doanh vận tải cần được tổ chức lại theo hướng chuyên nghiệp hóa, hiện đại hóa và gắn kết với chuỗi giá trị logistics…