Nghị định 119/2024 về thanh toán điện tử giao thông đường bộ quy định trước ngày 1/10, chủ phương tiện phải hoàn thành chuyển đổi tài khoản thu phí thành tài khoản giao thông kết nối với phương tiện thanh toán không dùng tiền mặt.

Trước 1/10, chủ phương tiện phải hoàn thành chuyển đổi

Cách đây khoảng 10 năm, khi triển khai thực hiện thu phí tự động không dừng, đã có nhiều ý kiến băn khoăn về việc tại sao phải nạp tiền vào tài khoản ETC? Cùng đó, khi nạp tiền vào không rút ra được và vì sao tiền trong tài khoản này không được tính lãi.

Nhiều chủ phương tiện vẫn thắc mắc vì sao khi đi qua trạm thu phí, tiền không trừ trực tiếp từ tài khoản ngân hàng, thay vào đó, khách hàng vẫn phải nạp tiền từ tài khoản ngân hàng sang tài khoản thu phí để trả phí đường bộ.

Những thắc mắc đó được giải đáp tại Nghị định 119/2024 về thanh toán điện tử trong giao thông đường bộ. Theo đó, trước ngày 1/10, chủ phương tiện phải hoàn thành chuyển đổi tài khoản thu phí không dừng hiện có thành tài khoản giao thông kết nối với phương tiện thanh toán không dùng tiền mặt là các ví điện tử, thẻ Visa, tài khoản ngân hàng…

Lý giải về quy định này, ông Tô Nam Toàn, Trưởng phòng Khoa học công nghệ Môi trường và Hợp tác quốc tế, Cục Đường bộ VN cho biết, tài khoản thu phí chủ phương tiện đang sử dụng gồm các thông tin về phương tiện, chủ phương tiện và tiền do chủ phương tiện nạp để thanh toán khi xe qua trạm.

Do là tài khoản chuyên thu nên tiền do chủ phương tiện nạp tiền vào chỉ được dùng thanh toán phí đường bộ mà không được sử dụng cho các mục đích khác và tiền trong tài khoản thu phí cũng không được tính lãi.

Việc kết nối giữa tài khoản thu phí với phương tiện thanh toán không dùng tiền mặt còn nhiều hạn chế, chưa tạo thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp, nhất là các doanh nghiệp vận tải lớn có nhiều phương tiện, phải nạp một lượng tiền lớn vào tài khoản thu phí. Điều này dẫn đến phản ứng của doanh nghiệp và người dân vì tiền trong tài khoản không được tính lãi.

Chỉ mất 5 - 10 phút thao tác trên ứng dụng

Nói về những lợi ích của việc chuyển đổi này, ông Toàn cho biết, sẽ giúp công tác quản lý Nhà nước về thu phí ngày càng công khai, minh bạch hơn; giúp người dân thực hiện thanh toán dễ dàng, đơn giản, thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt theo chủ trương của Chính phủ.

Việc chuyển đổi tài khoản nhằm mục đích tách bạch trong quản lý Nhà nước, đảm bảo tính pháp lý và an toàn về hơn về phương tiện thanh toán cho người dân, doanh nghiệp. Quan trọng hơn, tiền nằm trong phương tiện thanh toán sẽ được tính lãi. Với sự đa dạng về phương tiện thanh toán sẽ tạo thuận lợi cho chủ phương tiện, nhất là đối với các doanh nghiệp vận tải quy mô lớn.

Mỗi nhà cung cấp dịch vụ thu phí đã có phương tiện thanh toán không dùng tiền mặt (ePass có ví Viettel Money, MoMo, Visa...; VETC có ví VETC). Quy trình chuyển đổi từ tài khoản thu phí sang tài khoản giao thông chỉ mất khoảng 5 - 10 phút trên ứng dụng của nhà cung cấp dịch vụ thu phí.

"Từ ngày 1/10 tới đây, nếu chủ phương tiện không thực hiện chuyển đổi tài khoản thu phí sang tài khoản giao thông kết nối với phương tiện thanh toán và không thực hiện chuyển tiền từ tài khoản thu phí sang phương tiện thanh toán sẽ được coi như chưa dán thẻ, chưa có tài khoản giao thông (tài khoản thu phí trước đây), nói cách khác là không đủ điều kiện thực hiện thu phí điện tử không dừng, không được lưu thông qua trạm thu phí", ông Toàn cho hay.

Cho phép trả sau được không?

Trong khi việc nâng cấp hạ tầng kỹ thuật của ngành ngân hàng để đồng bộ với giao dịch tốc độ xe qua trạm mất nhiều thời gian, nhiều ý kiến cho rằng, để giải quyết bài toán kết nối, thay vì trả trước có thể tính đến phương án cho phép chủ phương tiện được trả sau.

Bà Nguyễn Thị Ngọc Trang, Phó tổng giám đốc Công ty CP Giao thông số Việt Nam (VDTC), Tập đoàn Công nghiệp - Viễn thông Quân đội (Viettel) cho biết, đơn vị đã nâng cấp hệ thống để đảm bảo kết nối được với các phương tiện thanh toán. Tuy nhiên, bên cạnh việc nhiều chủ phương tiện chưa biết đến chủ trương chuyển đổi, VDTC gặp rào cản về mặt kỹ thuật là không kết nối được với các ngân hàng để liên kết tài khoản ngân hàng với tài khoản giao thông, tốc độ xử lý giao dịch trừ tiền trong tài khoản ngân hàng không đáp ứng được tốc độ giao dịch xe qua trạm.

"Cần có chế tài đi trước trả tiền sau, nếu áp dụng chế tài này đối với các chủ phương tiện thanh toán qua trạm sẽ là tiền đề triển khai thu phí bỏ barie", bà Trang đề xuất.

Ông Tô Nam Toàn cho biết thêm, nếu chuyển được sang hình thức trả sau, yếu tố tốc độ kết nối sẽ không bị ảnh hưởng, ngân hàng cũng không phải nâng cấp hệ thống, các vấn đề kỹ thuật sẽ được giải quyết.

Tuy nhiên, làm sao truy thu được đối với các trường hợp chủ phương tiện trốn phí là bài toán chưa có lời giải. Thêm nữa, việc trả sau sẽ tác động đến rất nhiều đối tượng liên quan nên sẽ mất nhiều thời gian để thực hiện.

Theo ông Toàn, khi chuyển sang hình thức trả sau sẽ nảy sinh tình trạng nợ xấu, tỷ lệ nợ xấu sẽ chiếm khoảng 1 - 2% tổng doanh thu hoặc có thể cao hơn.

"Nhiều nước họ cũng chấp nhận tỷ lệ nợ xấu nhất định. Tuy nhiên, theo quy định của pháp luật về phí nộp ngân sách hiện nay yêu cầu phải thu đúng thu đủ. Kể cả khi cho phép tỷ lệ nợ xấu nhất định nhưng sẽ gặp khó khăn về cơ quan có thẩm quyền cho phép tỷ lệ này.

Thêm nữa, nhiều dự án BOT hiện nay đang sụt giảm doanh thu nên sẽ gặp khó từ phía ngân hàng cho vay vốn dự án. Điều này chỉ có thể làm được đối với các dự án BOT có doanh thu tốt", ông Toàn nói.