Chuyển công việc, giảm thu nhập vì vướng quy định

Sau hơn 30 năm gắn bó với nghề lái tàu, từ sau ngày 16/10, ông Nguyễn Hữu Cương (công tác tại Chi nhánh Xí nghiệp đầu máy Hà Nội) phải chuyển sang vị trí phụ lái tàu với mức lương giảm khoảng 40%.

Theo lời ông Cương, theo quy định Luật Lao động trước đây, tháng 10/2025 ông đủ tuổi về hưu, cũng đồng thời hết tuổi được cấp giấy phép lái tàu theo Luật Đường sắt 2017, vừa vặn đủ năm công tác, đủ tuổi nghề, để được hưởng đủ lương hưu 75%. Tuy nhiên theo Luật Lao động hiện hành, tuổi về hưu của ông Cương kéo dài thêm 1 năm 3 tháng, trong khi giấy phép lái tàu hết hiệu lực.

"Trong khoảng thời gian chênh lệch này, tôi không còn được đảm đương công tác lái tàu vì giấy phép hết hạn, đơn vị bố trí cho tôi công việc phụ lái, thu nhập cũng giảm đi đáng kể. Tôi thiết nghĩ, các quy định cần thay đổi cho phù hợp với thực tế để đảm bảo quyền lợi cho người lao động", ông Cương chia sẻ.

Trước đây Luật Lao động quy định đối với lao động nam, nghề nặng nhọc độc hại như nghề lái tàu 55 tuổi là nghỉ hưu, vì vậy Luật Đường sắt 2017 cũng quy định chỉ cấp giấy phép lái tàu cho nam đến 55 tuổi. Tuy nhiên, theo Luật Lao động 2019 có hiệu lực từ năm 2021, tuổi nghỉ hưu của lao động nam, nghề nặng nhọc độc hại là 57 tuổi (tính đến năm 2028). Điều này đồng nghĩa 57 tuổi lái tàu mới được nghỉ hưu nhưng giấy phép lái tàu lại chỉ cấp đến 55 tuổi, đã độ chênh, gây ảnh hưởng đến quyền lợi của đội ngũ lái tàu.

Theo ông Nguyễn Ngọc Thắng, Giám đốc Xí nghiệp Đầu máy Hà Nội, với những lái tàu này phải bố trí việc khác. Để đỡ thiệt thòi cho người lao động, đơn vị vẫn giữ nguyên hệ số lương, các chế độ đóng bảo hiểm theo bậc lái tàu, nhưng lương sản phẩm phải theo công việc nên chỉ bằng khoảng 60-70% lương lái tàu. Điều này gây khó cho cả người lao động và doanh nghiệp.

Đại diện Tổng công ty Đường sắt VN cho biết, để đào tạo được một lái tàu phải mất 6-9 năm tính từ khi sinh viên ra trường. Bởi sau khi có bằng lái, mất 1-3 năm để làm phụ lái, thi sát hạch lên phụ lái tàu 2 và mất 3 năm nữa, nếu đủ điều kiện mới được thi lên lái tàu.

Bỏ giới hạn tuổi lái tàu

Để phù hợp với Luật Đường sắt 2025 chính thức có hiệu lực từ 1/1/2026, dự thảo Thông tư quy định về quản lý, khai thác vận tải đường sắt vừa được Bộ Xây dựng công bố nhằm thay thế nhiều thông tư trước đó, có nhiều điểm mới, giúp tháo gỡ nhiều bất cập trong thực tiễn.

Một trong những điểm được dư luận quan tâm là dự thảo bỏ quy định về độ tuổi lái tàu. Cụ thể với chức danh lái tàu, để được cấp giấy phép lái tàu ngoài các điều kiện chung về chứng chỉ, kinh nghiệm… dự thảo thông tư quy định "Có độ tuổi theo quy định về pháp luật lao động", thay vì quy định như Luật Đường sắt 2017 "Có độ tuổi từ đủ 23 tuổi đến 55 tuổi đối với nam, từ đủ 23 tuổi đến 50 tuổi đối với nữ". Đề xuất điều chỉnh này nhằm tháo gỡ khó khăn cho người lao động khi tuổi về hưu theo Luật Lao động hiện hành đã tăng lên; đồng thời thuận lợi cho đơn vị đầu máy bố trí việc làm cho đội ngũ lái tàu.

Dự thảo thông tư cũng có sửa đổi quy định về tiêu chuẩn, nhiệm vụ, quyền hạn nhân viên đường sắt, chỉ quy định tiêu chuẩn đối với nhân viên đường sắt. Các quy định chi tiết về nhiệm vụ, quyền hạn của nhân viên đường sắt sẽ do doanh nghiệp sử dụng nhân viên danh sách quy định, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp trong việc bố trí chức danh nhân viên đường sắt phù hợp với công nghệ vận hành khai thác và loại hình hoạt động của doanh nghiệp.

Bỏ quy định về chương trình đào tạo đối với các chức danh nhân viên đường sắt (thuộc phạm vi quản lý của Bộ Giáo dục và Đào tạo).

Về giấy phép lái tàu, theo dự thảo Thông tư mới, điều chỉnh mẫu giấy phép lái tàu, in trên thẻ nhựa cứng (PET); Không quy định riêng giấy phép lái tàu cho đường sắt đô thị, thay vào đó trong giấy phép lái tàu quy định tuyến đường sắt quốc gia, đường sắt chuyên dùng, đường sắt địa phương hoặc đường sắt đô thị, theo đúng Luật Đường sắt 2025.

Lái tàu trên đường sắt quốc gia được phép điều khiển phương tiện tương ứng trên đường sắt chuyên dùng, đường sắt địa phương nhưng phải được doanh nghiệp kinh doanh đường sắt chuyên dùng, đường sắt địa phương đào tạo, kiểm tra nghiệp vụ đối với những lái tàu này…

Về quy trình sát hạch lái tàu, điều chỉnh tổ chức kỳ sát hạch theo hướng giảm bớt các cuộc họp của Hội đồng sát hạch, qua đó đơn giản hóa thủ tục hành chính về cấp giấy phép lái tàu…