Chậm chuyến đồng loạt tại nhiều sân bay lớn

Tối 16/8, chuyến bay VN 1376 của Vietnam Airlines từ TP.HCM đi Huế dự kiến hạ cánh lúc 21h30 đã phải trễ tới hơn 40 phút. Hình ảnh từ FlightAware.com (một dịch vụ trực tuyến cho phép theo dõi các chuyến bay dân dụng trên toàn thế giới theo thời gian thực) cho thấy máy bay đã phải bay rất nhiều vòng trên trời mới có thể hạ cánh an toàn xuống sân bay Phú Bài (TP Huế).

Trước đó không lâu, trên trang mạng Facebook của Vietnam Airlines, hãng này cũng đã thông tin đến hành khách về việc do ảnh hưởng mưa lớn tối 16/8, các chuyến bay đến, đi từ sân bay Phú Bài (Huế) có thể phải bay chờ hoặc thay đổi giờ khai thác.

Việc này có thể ảnh hưởng dây chuyền đến lịch khai thác một số chuyến bay khác. Hãng cũng gửi lời xin lỗi tới hành khách về việc phải thay đổi kế hoạch khai thác vì lý do bất khả kháng này nhằm đảm bảo an toàn tuyệt đối.

Cũng trong ngày 16/8, Vietjet phải điều chỉnh kế hoạch khai thác các chuyến bay đi/đến sân bay Côn Sơn (Côn Đảo) trong sáng ngày cùng ngày do thời tiết mưa dông mạnh tại khu vực này để chờ thời tiết tốt hơn.

Hãng sau đó cũng buộc phải thông báo đến hành khách của mình đề nghị kiểm tra lịch trình bay và thời tiết trước khi đến sân bay do nhiều chuyến bay phải điều chỉnh kế hoạch khai thác do ảnh hưởng dây chuyền của thời tiết xấu.

Cần phải nói rằng, thời gian gần đây, do ảnh hưởng của thời tiết, mưa lớn kèm gió, thậm chí là dông lốc, những thông tin như trên thường xuyên được các hãng hàng không đăng tải, cập nhật đến hành khách của mình.

Như trong ngày 13/8, do ảnh hưởng của mưa giông, nhiều chuyến bay đến, đi từ sân bay Nội Bài, Tân Sơn Nhất cũng phải thay đổi lịch khai thác hoặc bay chờ. Cùng ngày, nhiều chuyến bay cũng buộc phải điều chỉnh lịch khai thác do ảnh hưởng của bão Podul.

Thực tế, trong mùa mưa bão, tỷ lệ chuyến bay bị chậm và hủy gia tăng đáng kể. Riêng tại sân bay Nội Bài, có ngày hơn 100 chuyến bị ảnh hưởng, với thời gian chậm dao động từ 15 phút đến cả tiếng đồng hồ.

Tình trạng tương tự cũng diễn ra tại Đà Nẵng, Cam Ranh, đặc biệt là Tân Sơn Nhất khi mưa lớn kèm dông sét làm hạn chế tầm nhìn và khiến công tác điều hành bay gặp nhiều khó khăn.

"Trong điều kiện tầm nhìn dưới chuẩn hoặc có dông sét, các chuyến bay buộc phải trì hoãn cất/hạ cánh để đảm bảo an toàn. Đây là nguyên tắc bắt buộc, không có ngoại lệ," một đại diện Cảng vụ Hàng không miền Bắc cho biết.

Phía Cảng HKQT Nội Bài cũng cho hay, trong mùa mưa bão, hoạt động bay tại Cảng bị ảnh hưởng rất nhiều.

Như ngày 19/7, do ảnh hưởng của thời tiết cực đoan với sức gió giật mạnh tới 30KT (tương đương cấp 7), tầm nhìn giảm chỉ còn từ 1,5 đến 3km, có tới 9 chuyến bay đến Nội Bài phải chuyển hướng hạ cánh sang các sân bay dự bị. 

3 chuyến bay cất cánh từ Nội Bài phải tạm dừng chờ điều kiện thời tiết đảm bảo an toàn để khởi hành. Rất nhiều chuyến bay khác cũng bị ảnh hưởng dây chuyền.

Đầu tư hạ tầng và công nghệ dự báo - lời giải cho bài toán thời tiết

Trao đổi với PV, một phi công kỳ cựu của Vietnam Airlines cho hay: Trong hàng không, thời điểm cất, hạ cánh là giai đoạn được đánh giá quan trọng nhất. 

Khi thời tiết xấu với mưa to, gió mạnh, đặc biệt là dông bão, phi công có thể buộc phải hủy hạ cánh và tiến hành bay chờ hoặc chuyển hướng sang sân bay dự bị để đảm bảo an toàn.

"Mưa lớn có thể khiến tầm nhìn bị giảm mạnh, khiến phi công không còn đủ điều kiện tiếp cận trực quan trong giai đoạn cuối hạ cánh. Đó còn chưa kể đến nguy cơ bị trượt đường băng (hydroplaning) khi mặt đường ngập nước, làm giảm hiệu quả phanh, kéo dài quãng đường dừng", cơ trưởng này nói và cho biết trên thế giới đã có không ít trường hợp máy bay trượt khỏi đường băng trong mưa dông lớn.

Tương tự, khi gió mạnh vượt ngoài khả năng kiểm soát của máy bay, phi công thường phải bay vòng chờ hoặc đổi hướng sang đường băng phù hợp hơn. 

Về câu hỏi mức gió nào an toàn khi hạ cánh, theo các phi công kỳ cựu, không có một con số tuyệt đối, mà phụ thuộc vào loại máy bay, kỹ năng phi công và tình trạng đường băng.

Theo quy định quốc tế, nếu điều kiện hạ cánh không đáp ứng tiêu chuẩn an toàn tối thiểu, tổ bay bắt buộc phải bay vòng chờ hoặc chuyển hướng, thay vì mạo hiểm. 

Nhờ vậy, dù mưa to gió lớn thường gây chậm, hoãn hoặc đổi sân bay, nhưng an toàn hành khách vẫn được bảo đảm ở mức cao nhất.

Để giảm thiểu tác động, các hãng đã triển khai loạt biện pháp như: cập nhật lịch bay liên tục qua tin nhắn, email, ứng dụng di động; hỗ trợ suất ăn, nước uống; linh hoạt đổi vé và hoàn vé cho hành khách bị ảnh hưởng.

Theo các chuyên gia, tình trạng chậm chuyến do thời tiết sẽ còn tiếp diễn trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng khắc nghiệt. Để giảm thiểu rủi ro, cần đồng bộ nhiều giải pháp: nâng cấp hạ tầng cảng hàng không, hiện đại hóa hệ thống điều hành bay, tăng cường năng lực dự báo khí tượng hàng không và đẩy mạnh phối hợp giữa các bên liên quan.

"Không thể tránh hoàn toàn chậm chuyến do mưa bão, nhưng chúng ta có thể giảm thiểu tác động bằng dự báo chính xác hơn, hạ tầng linh hoạt hơn và dịch vụ hỗ trợ hành khách chuyên nghiệp hơn," một chuyên gia hàng không nhận định.

Đại diện Tổng công ty Quản lý bay VN (VATM) cho biết, thời tiết cực đoan luôn là bài toán khó đối với hoạt động hàng không.

Để giảm thiểu ảnh hưởng, VATM phải liên tục ứng dụng công nghệ hiện đại kết hợp với kinh nghiệm truyền thống nhằm xây dựng các bản tin cảnh báo sớm trước từ 1-3 giờ đồng hồ, giúp các đơn vị điều hành bay kịp thời điều chỉnh kế hoạch bay thông qua cơ chế phối hợp CDM (một quy trình quản lý khai thác hàng không trong đó tất cả các bên liên quan từ hàng không, sân bay, kiểm soát không lưu, hãng bay đến các đơn vị phục vụ mặt đất… nhằm chia sẻ thông tin và cùng phối hợp để đưa ra quyết định tối ưu trong khai thác bay).

Song song đó, hệ thống quan trắc tự động (AWOS), radar Doppler (một loại radar đặc biệt, ngoài việc xác định vị trí mây, mưa còn đo được vận tốc chuyển động của các hạt mưa, mây trong không khí) liên tục cập nhật thông tin về diễn biến mây dông, tốc độ gió, sấm sét.

Trung tâm Khí tượng cũng phối hợp chặt chẽ với cơ sở điều hành bay và các hãng hàng không để đưa ra phương án ứng phó linh hoạt, tránh gây ùn ứ vùng trời hay phải bay chờ kéo dài.

Khi nhận thấy nguy cơ thời tiết ảnh hưởng tới khả năng tiếp thu sân bay, Trung tâm Điều phối luồng không lưu (VATM) ngay lập tức kích hoạt quy trình điều tiết luồng bay.

Thay vì để máy bay cất cánh và phải bay vòng chờ trên không, Trung tâm sẽ phải tính toán lại giờ cất cánh phù hợp đảm bảo chuyến bay sẽ khởi hành đúng thời điểm an toàn hơn, giúp giảm tối đa nguy cơ ùn tắc vùng trời, tiết kiệm chi phí cho hãng bay và đảm bảo an toàn tuyệt đối cho hành khách.