Chiều 3/11, Quốc hội thảo luận tại tổ về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thống kê.

Đại biểu Nguyễn Thiện Nhân (Đoàn TP.HCM) đánh giá, cơ quan thống kê có vai trò rất quan trọng trong cung cấp hệ thống số liệu khách quan, kịp thời cho Đảng, Chính phủ trong quá trình hoạch định chính sách, phân tích, đánh giá tình hình kinh tế vĩ mô của đất nước.

Từ thực tiễn đó, ông Nhân đề nghị nên xem xét tổ chức cơ quan thống kê trực thuộc Quốc hội, tương tự mô hình Kiểm toán Nhà nước hiện nay để bảo đảm số liệu thống kê thực sự khách quan, trung thực và phục vụ lợi ích chung của quốc gia.

"Khi trực thuộc Quốc hội, cơ quan thống kê không chỉ thực hiện những nhiệm vụ mà Chính phủ yêu cầu, mà có thể đáp ứng các yêu cầu nghiên cứu, phân tích, cung cấp số liệu phục vụ hoạt động giám sát và hoạch định chính sách dài hạn của Quốc hội", ông Nhân nói.

Đồng quan điểm, đại biểu Trần Hoàng Ngân (Đoàn TP.HCM) đánh giá dự thảo luật được chỉnh sửa để đồng bộ với Luật Tổ chức chính quyền địa phương.

Trước đây, Luật Thống kê quy định về thống kê cấp huyện, nay được sửa đổi thành thống kê cấp xã, phù hợp thực tiễn tổ chức bộ máy và chủ trương đẩy mạnh phân cấp, phân quyền.

Ông Ngân cho rằng, vai trò của cơ quan thống kê cần được nâng cao hơn nữa. Hiện nay, trong quá trình xây dựng chiến lược, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm, hay khi điều chỉnh chính sách quan trọng như thuế thu nhập cá nhân, đều phải dựa vào chỉ số giá cả, chỉ số lạm phát và dữ liệu do cơ quan thống kê cung cấp. Thông tin có ý nghĩa then chốt trong việc đánh giá tình hình kinh tế đất nước. Do đó, cơ quan thống kê cần có tính độc lập cao hơn.

"Tôi mong muốn trong tương lai, cơ quan này có thể được tổ chức theo mô hình độc lập, thậm chí là trực thuộc Quốc hội thay vì nằm trong Bộ Tài chính như hiện nay. Tính độc lập sẽ giúp dữ liệu thống kê đảm bảo tính khách quan, trung thực và thực tiễn hơn", đại biểu Đoàn TP.HCM phân tích.

Góp ý về phương pháp thống kê, đại biểu Trần Hoàng Ngân yêu cầu cần mở rộng quy mô và tần suất lấy mẫu điều tra. Các cuộc điều tra nên được tiến hành ở nhiều thời điểm khác nhau trong năm, tránh tình trạng chỉ thu thập theo kỳ hạn quá ngắn. Như vậy, sẽ giúp phản ánh đầy đủ, sát thực hơn diễn biến của các chỉ số kinh tế - xã hội, đặc biệt là chỉ số giá cả và lạm phát.

Dẫn kinh nghiệm quốc tế, khi tính toán những chỉ số như giá tiêu dùng (CPI) hay lạm phát cơ bản, nhiều nước dựa vào dữ liệu hóa đơn của từng hộ gia đình. Họ thu thập thông tin từ hóa đơn mua hàng, tiền điện, nước, thuê nhà và những khoản chi tiêu khác.

Những dữ liệu này phản ánh rất rõ mức sống và mức tiêu dùng của người dân, giúp chỉ số được tính toán chính xác, khoa học hơn. Trong khi đó, ở Việt Nam, hiện dữ liệu hóa đơn hộ gia đình còn rất hạn chế, chủ yếu mới có hóa đơn tiền điện, nước, còn nhiều khoản chi tiêu khác chưa được thống kê.

Ông Ngân cho rằng, cần từng bước chuẩn hóa và mở rộng hệ thống dữ liệu, đồng thời xây dựng cơ sở pháp lý để bảo đảm tính minh bạch, đầy đủ và khả năng đo lường thực chất hơn của những chỉ tiêu thống kê.