Cùng tham gia có Công ty CP Tư vấn Xây Dựng A2Z, Viện Khoa học Thủy lợi Việt Nam cùng các chuyên gia đầu ngành về thuỷ lợi tại Việt Nam.

Về phía các đơn vị Trung Quốc có Tập đoàn Thiết kế Hoa Thiết, các viện nghiên cứu và trường đại học hàng đầu trong lĩnh vực thuỷ lợi và công trình ngầm: Viện Thiết kế Kiến trúc Trùng Khánh, Viện nghiên cứu Quy hoạch thủy lợi Dương Châu, Viện nghiên cứu thiết kế hầm và công trình dưới lòng đất, Viện nghiên cứu thành phố Thông minh, Đại học Hà Hải, Đại học Công Nghệ Nam Hoa.

Chương trình làm việc diễn ra trong bối cảnh Tập đoàn Đèo Cả đang đẩy mạnh hợp tác quốc tế nhằm huy động nguồn lực và kinh nghiệm trên thế giới trong việc nghiên cứu triển khai Dự án Trục Đại lộ Cảnh quan sông Hồng, kết hợp với các giải pháp tổng thể trong chống ngập đô thị và quy hoạch hệ thống thoát nước, hồ điều hòa điều tiết lưu lượng dòng chảy, giảm ngập úng cho Thủ đô Hà Nội và các thành phố lớn tại Việt Nam.

Chú trọng giải "bài toán" trị thuỷ

Trao đổi xoay quanh việc nghiên cứu dự án Trục Đại lộ Cảnh quan sông Hồng, ông Lục Trí Viễn, Bí thư Đảng uỷ, Viện trưởng Viện Thiết kế Kiến trúc Trùng Khánh cho biết, thời gian qua, Viện đã huy động những chuyên gia và những tổ nhóm chuyên môn hàng đầu để tiến hành nghiên cứu, tìm kiếm giải pháp vừa kiến tạo hệ thống giao thông đa tầng kết hợp trị thuỷ, vừa tận dụng cơ sở hạ tầng cùng với những giá trị vốn có để gia tăng giá trị về kinh tế - văn hoá - lịch sử của sông Hồng.

Về phía Tập đoàn Đèo Cảm, Chủ tịch HĐQT Hồ Minh Hoàng cho biết, doanh nghiệp đang tích cực làm việc, phối hợp với các đối tác hàng đầu ở trong và ngoài nước, tổ chức các đoàn công tác đi tham khảo các mô hình đô thị ven sông, cách xử lý chống ngập úng, các giải pháp trị thủy đã thành công tại nhiều quốc gia như" Hàn quốc, Nhật Bản, Trung Quốc.

Đề cập đến tình trạng ngập úng tại các đô thị của Việt Nam, Chủ tịch Tập đoàn Đèo Cả cho rằng, phải sớm tính toán và thống nhất được cao trình tuyến đường trong thiết kế quy hoạch. Đây là ưu tiên số một đối với dự án Trục Đại lộ Cảnh quan sông Hồng.

Đánh giá các số liệu mà Viện Thiết kế Trùng Khánh lấy từ 2013 như hiện nay không thể cảnh báo chính xác cho dự án, ông Hồ Minh Hoàng đề nghị các đơn vị đối tác nghiên cứu cần dựa trên các số liệu mới nhất về thuỷ văn, địa chất, cao trình lũ để tính toán cao trình một cách chính xác.

"Tư vấn tổng thể dự án là Công ty CP Tư vấn Xây dựng A2Z cần kết hợp với Tập đoàn Thiết kế Hoa Thiết cập nhật ngay các dữ liệu mực nước mới nhất, các diễn biến bất thường đã xảy ra tại các địa phương, đặc biệt khu vực Sông Hồng - Hà Nội trong tháng 9, 10 vừa qua", lãnh đạo Tập đoàn Đèo Cả đề nghị.

Dưới góc độ nghiên cứu, GS.TS Lê Văn Nghị, Giám đốc Phòng thí nghiệm trọng điểm Quốc gia về động lực học sông biển lưu ý: Hệ thống sông Hồng có nhiều đặc điểm khác biệt về mặt thuỷ văn so với những hệ thống sông khác trên thế giới như: Hệ thống đê điều đã hình thành từ hàng nghìn năm, cao độ mực nước cũng như chu kỳ đảm bảo chống lũ là 500 năm.

Vì vậy, trong quá trình nghiên cứu thiết kế quy hoạch dự án, bên cạnh tham khảo các mô hình tiên tiến, thành công trên thế giới, các đơn vị cần chú ý các đặc điểm hiện trạng để có sự điều chỉnh, tối ưu cho phù hợp.

"Trong quá trình làm việc với Đèo Cả và các bên, chúng tôi đã thống nhất các tiêu chí chất lượng đặt ra. Thứ nhất là hạn chế gia tăng lũ 500 năm, thứ hai là hạn chế khả năng gây bồi lòng dẫn và thay đổi ít nhất đối với bề mặt bãi sông.

Chúng tôi cũng đã mô phỏng toán học và đã thiết lập mô hình nghiên cứu vật lý chi tiết cho dự án tại một số khu vực tại Hà Nội", Chuyên gia Lê Văn Nghị cho hay.

Chuyên gia thủy lợi Đỗ Thị Lê Thu gợi ý cần cập nhật số liệu thuỷ văn, thuỷ lợi từ các Trung tâm kỹ thuật thuỷ văn, đồng thời lấy dữ liệu vận hành từ các nhà máy thuỷ điện trên hệ thống sông Hồng để phục vụ nghiên cứu, tính toán chi tiết.

Ghi nhận các ý kiến đóng góp, theo ông Hồ Minh Hoàng, các ý tưởng thiết kế cần phải khả thi và phù hợp với năng lực triển khai của các bên. Nếu triển khai hợp lý các giải pháp, Thủ đô Hà Nội sẽ giải quyết được tình trạng ngập lụt do mực nước lũ dâng cao trên sông Hồng và mưa lớn kéo dài trong nội đô.

Hầm ngầm TBM lưỡng dụng là mô hình triển vọng

Ông Lục Trí Viễn cho biết, về tổng thể, phòng chống lũ lụt và phòng chống ngập úng là hai hệ thống khác biệt.

Kinh nghiệm tại Trung Quốc cho thấy, có hai nguyên nhân chính dẫn tới tình trạng ngập úng: do thời tiết cực đoan trong thời gian ngắn hoặc do cơ sở hạ tầng yếu kém, quá trình vận hành hệ thống thoát nước kém hiệu quả.

Từ đó, đại diện Viện đề xuất sơ bộ giải pháp có thể nghiên cứu áp dụng như: lắp đặt hệ thống bơm ở trong đê để bơm nước từ khu vực ngập úng trong thành phố ra bên ngoài; Thiết kế hệ thống bãi đỗ xe tích hợp khả năng tích nước tạm thời, căn cứ kết quả đánh giá thời tiết - thuỷ văn để điều tiết, đối phó khi nước dâng cao (tương tự hệ thống bên sông Trường Giang của thành phố Trùng Khánh).

Phía ngoài đê có thể bố trí những công trình kiến trúc với khả năng tích nước nhất định. Sử dụng thảm thực vật chống chịu ngập úng cũng là một lựa chọn cần được xem xét.

Từ kinh nghiệm đã được đúc kết, Chiến lược 3 tầng: Ngắn hạn, trung hạn, dài hạn là giải pháp được lãnh đạo Tập đoàn Đèo Cả đề xuất.

Trong đó, giải pháp tức thì (1-2 năm) là khơi thông toàn bộ hồ ga, cống thoát nước, nạo vét sông Tô Lịch, Tả Nhuệ; Trung hạn (2-5 năm) xây dựng mạng lưới trạm bơm hiện đại tại các điểm ngập trọng yếu; Dài hạn (5-10 năm) xây dựng 3 - 5 hồ điều tiết lớn tại vùng ven, kết hợp khu đô thị sinh thái, triển khai hầm TBM đa năng cho các tuyến đường trọng điểm.

Giải pháp công nghệ thông minh được đề xuất bổ sung như: Hệ thống cảnh báo ngập sớm (IoT sensors), Bản đồ ngập real-time (AI + Big Data), Mái xanh, vỉa hè thấm nước (Giải pháp sponge city), Quy hoạch thoát nước mưa riêng (tách nước mưa - nước thải).

Chiến lược này cân bằng giữa tính khả thi, hiệu quả chi phí và tính bền vững, đồng thời học hỏi từ các thành phố, quốc gia như: Tokyo, Seoul, Singapore, Malaysia đã thành công trong việc chống ngập.

Trong chương trình làm việc, nhóm chuyên gia cấp cao của Viện nghiên cứu thiết kế hầm và công trình dưới lòng đất Trung Quốc, đã đưa ra các dạng mặt cắt hầm TBM cụ thể với các đường kính khác nhau để đáp ứng lưu thông phương tiện ô tô và kết hợp với hệ thống đường sắt nội đô; khi cần có thể sử dụng để thoát nước, chống ngập đô thị.

Điểm chung, các chuyên gia đánh giá đường hầm TBM có nhiều ưu điểm khi thi công trong khu vực nội đô chật hẹp, đông đúc nhà cửa và có các di tích văn hóa - lịch sử cần bảo tồn, khi đó sẽ hạn chế được chi phí GPMB và giữ gìn cảnh quan môi trường, tránh ảnh hưởng đến giao thông trên mặt đất.

Hướng đến phát triển Thủ đô Hà Nội và TP.HCM trở thành điển hình của thành phố bền vững, thích ứng và phục hồi nhanh chóng trước các thiên tai và rủi ro tiềm ẩn, Chủ tịch Tập đoàn Đèo Cả Hồ Minh Hoàng nhìn nhận, cần xây dựng mô hình quản lý khép kín: "Nhận biết rủi ro - Chuẩn bị ứng phó - Thi hành xử lý - Tổng kết và Nâng cao".

Quá trình đó cần được lặp lại tuần hoàn để đạt được tiêu chí an toàn và khả năng chống chịu của thành phố trước các thiên tai, ngập lụt.

Kèm theo đó là xây dựng nền tảng cơ sở dữ liệu và Trung tâm dữ liệu của thành phố bền vững, bao phủ toàn bộ hệ thống công trình trên mặt đất và dưới lòng đất, để kết hợp giám sát hoạt động, dự báo, cảnh báo rủi ro và xử lý liên động thành một thể thống nhất.

Cũng trong khuôn khổ chuyến công tác, Tập đoàn Đèo Cả, Công ty Tư vấn Xây dựng A2Z và các chuyên gia của Viện Khoa học Thủy lợi Việt Nam, đã cùng với các đối tác Trung Quốc đã trực tiếp đến tham quan, khảo sát thực tế các công trình trị thuỷ điển hình tại thành phố Dương Châu (tỉnh Giang Tô) như: Trạm bơm Qua Châu, trạm bơm Dương Châu, Đập Vạn Phúc và họp với Trung tâm kiểm soát lũ lụt và cứu trợ hạn hán của Dương Châu trao đổi kinh nghiệm ứng dụng công nghệ số...