Theo đó, một trong những điểm nhấn lớn nhất của Luật Đường bộ mới là mở rộng phạm vi điều chỉnh. Thay vì tập trung chủ yếu vào quy tắc giao thông như luật cũ, Luật Đường bộ 2024 bao quát toàn bộ hoạt động liên quan đến kết cấu hạ tầng đường bộ, từ quy hoạch, đầu tư, thiết kế, xây dựng, khai thác, bảo trì cho đến công tác bảo vệ công trình và tổ chức giao thông. Cách tiếp cận mới này giúp phân định rõ chức năng giữa Luật Đường bộ và Luật Trật tự, An toàn giao thông đường bộ, tránh chồng chéo, tạo thuận lợi cho việc áp dụng trong thực tế.

Luật Đường bộ 35/2024/QH15 chú trọng đến bảo vệ hành lang an toàn đường bộ.

Luật cũng bổ sung hệ thống phân loại đường bộ theo hướng cụ thể và chi tiết hơn. Ngoài các tuyến quốc lộ, tỉnh lộ, đường đô thị và đường cao tốc, Luật lần đầu tiên quy định đầy đủ về đường xã, đường thôn, đường chuyên dùng, bảo đảm phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội của từng địa phương. Đây được coi là bước tiến quan trọng, đặc biệt đối với khu vực nông thôn và miền núi, nơi hệ thống giao thông vẫn còn nhiều khó khăn.

Đáng chú ý, Luật 35/2024/QH15 dành một chương riêng về đường cao tốc, loại hình hạ tầng đang phát triển mạnh tại Việt Nam. Luật quy định rõ tiêu chuẩn thiết kế, phương thức đầu tư, quản lý, khai thác và bảo trì đường cao tốc; đồng thời yêu cầu ứng dụng công nghệ trong giám sát, điều hành giao thông. Việc đưa ra các tiêu chí cụ thể giúp nâng cao chất lượng công trình, bảo đảm an toàn và thuận lợi cho vận tải liên vùng.

Bên cạnh đó, Luật cũng chú trọng đến bảo vệ hành lang an toàn đường bộ. Các hành vi như xây dựng trái phép, lấn chiếm đất trong phạm vi an toàn đường bộ, hoặc cản trở việc bảo trì, sửa chữa công trình đều bị nghiêm cấm. Các địa phương có trách nhiệm lập hồ sơ, cắm mốc hành lang, bảo đảm mọi hoạt động phát triển đô thị, dân cư đều tuân thủ đúng quy định pháp luật.

Một điểm mới quan trọng khác là Luật yêu cầu tăng cường ứng dụng khoa học – công nghệ trong quản lý và khai thác đường bộ. Các hệ thống ITS (giao thông thông minh), cảm biến đo tải trọng, camera giám sát… được khuyến khích triển khai rộng rãi nhằm nâng cao hiệu quả vận hành, giảm ùn tắc và hạn chế tai nạn. Đồng thời, dữ liệu hạ tầng và lưu lượng giao thông sẽ được số hóa, tạo cơ sở cho việc phân tích, dự báo và xây dựng chính sách dài hạn.

Ngoài ra, Luật quy định rõ trách nhiệm của các chủ thể tham gia quản lý đường bộ, từ cơ quan trung ương đến chính quyền địa phương, lực lượng tuần tra kiểm soát và đơn vị khai thác. Cơ chế huy động vốn xã hội hóa cho dự án đường bộ cũng được hoàn thiện, tạo điều kiện thúc đẩy phát triển hạ tầng theo hướng bền vững, minh bạch và hiệu quả.

Việc ban hành Luật Đường bộ 35/2024/QH15 được đánh giá là bước đi quan trọng trong việc cụ thể hóa chủ trương "phát triển đồng bộ kết cấu hạ tầng" theo Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng. Khi được triển khai đồng bộ, Luật sẽ góp phần nâng cao chất lượng hệ thống giao thông, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, đồng thời cải thiện an toàn và tiện ích cho người dân trong quá trình tham gia giao thông đường bộ.

Theo ông Nguyễn Danh Huy, Thứ trưởng Bộ Giao thông Vận tải (nay là Bộ Xây dựng) cho biết: "Luật đã tháo gỡ được nhiều điểm nghẽn, tiêu biểu là phân cấp, phân quyền trong vấn đề chi ngân sách cho đầu tư đường bộ để phát triển kinh tế xã hội; phân cấp công tác bảo trì. Đồng thời, xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu đường bộ để công khai minh bạch và người dân tiếp cận dễ dàng, đầy đủ; tháo gỡ khó khăn về thu lệ phí.

Luật Đường bộ gồm 6 chương, 86 điều, tập trung vào 3 đột phá chiến lược là thể chế chính sách, kết cấu hạ tầng, nguồn nhân lực. Đồng thời, giải quyết các yêu cầu của thực tiễn với tầm nhìn chiến lược theo hướng thông minh hơn, ứng dụng công nghệ thông tin trong nước".

"Đây là một trong những đột phá chiến lược đã được xác định tại Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XIII. Hiện, chúng ta đã đưa vào khai thác được 2.021km, đang đầu tư 1.800km và Chính phủ đang chỉ đạo đầu tư trong trung hạn khoảng 1.200km để hoàn thành mục tiêu này vào năm 2030", Thứ trưởng Huy nhấn mạnh.