Đó là ý kiến của chuyên gia Nguyễn Văn Thạch, đến từ Hội An toàn giao thông Việt Nam tại Hội thảo "Kinh nghiệm quốc tế trong quản lý, vận hành khai thác đường cao tốc và đề xuất ứng dụng tại Việt Nam" vừa được tổ chức vào tháng 11 tại TP Hà Nội.

Trạm dừng nghỉ Phước An là trạm dừng nghỉ có quy mô lớn nhất cao tốc Nội Bài - Lào Cai.

Hệ thống đường bộ cao tốc Việt Nam đã có bước phát triển mạnh mẽ, đạt gần 3.000km vào năm 2025 và phấn đấu đạt 5.000km vào năm 2030 theo Quyết định số 1454/QĐ-TTg ngày 1/9/2021 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt quy hoạch mạng lưới đường bộ thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, tạo nền tảng quan trọng cho phát triển kinh tế - xã hội và kết nối các vùng kinh tế trên cả nước. Hướng tới xây dựng hệ thống giao thông hiện đại, thông minh, an toàn và bền vững.

Trạm dừng nghỉ (rest area) là một cơ sở phục vụ công cộng nằm cạnh đường cao tốc, tại đó người lái xe và hành khách có thể nghỉ ngơi, ăn uống hoặc tiếp nhiên liệu mà không cần phải đi ra khỏi đường cao tốc.

Nên quy định khoảng cách xây các trạm dừng nghỉ từ 30-50km

Để tiện nghỉ ngơi khi lái xe đường dài, một số nghiên cứu chỉ ra rằng, cần nghỉ ngơi sau 2 giờ lái xe hoặc cứ sau 150 - 200km, các nghiên cứu cho rằng, cảm giác mệt mỏi là nguyên nhân của khoảng 25% số vụ tai nạn đường bộ. Các nghiên cứu cũng chứng minh rằng, tai nạn do mệt mỏi giảm ngay sau khu vực trạm dừng nghỉ và tăng lên đáng kể sau trạm dừng nghỉ là 48,28km, trong khi tỷ lệ các vụ tai nạn không liên quan đến mệt mỏi vẫn giữ nguyên.

Theo chính sách về xây dựng và bảo trì trạm dừng nghỉ ở Mỹ, khoảng cách giữa các trạm dừng nghỉ là 100km hoặc 60 phút lái xe. Việc sử dụng các trạm dừng nghỉ có thể bị ảnh hưởng bởi đặc tính của cơ sở vật chất bao gồm công suất, khả năng tiếp cận và tầm nhìn. Điều quan tâm nữa đối với người sử dụng là sạch sẽ và an toàn.

Tại các trạm dừng nghỉ thường có sẵn những thông tin cho lái xe, chẳng hạn như bản đồ và các thông tin địa phương khác, cùng với nhà vệ sinh công cộng. Một số trạm dừng nghỉ có quầy thông tin cho du khách hoặc những ki-ốt có nhân viên túc trực. Cũng có thể có vòi nước uống, máy bán hàng tự động, điện thoại trả tiền, trạm xăng, nhà hàng/khu ẩm thực hoặc cửa hàng tiện lợi tại khu vực dịch vụ.

Các dịch vụ thương mại được tư nhân hóa có thể ở dạng một trạm dừng nghỉ xe tải hoàn chỉnh với một cửa hàng xăng dầu, trò chơi điện tử và trung tâm giải trí, phòng tắm và giặt ủi cũng như các nhà hàng ăn nhanh, quán ăn tự phục vụ hoặc khu ẩm thực, tất cả đều dưới một mái nhà, liền kề với đường cao tốc. Một số thậm chí còn cung cấp các dịch vụ kinh doanh như máy ATM, máy fax và truy cập Internet.

Vị chuyên gia nêu ý kiến: Theo một số nghiên cứu và thực tế ở các quốc gia dẫn đầu về an toàn đường bộ, khoảng cách tối thiểu giữa các trạm dừng nghỉ là 20km. Vì vậy, chúng ta cần xem xét lại quy định của Việt Nam là các trạm dừng nghỉ cách nhau 30-50km.

"Phải xác định trạm dừng nghỉ là một công trình an toàn đường bộ, vì vậy, khi xây dựng chủ đầu tư phải xây dựng đồng bộ các trạm dừng nghỉ, sau đó đấu thầu cho tư nhân vận hành. Nếu khó khăn về kinh phí thì xây dựng trạm dừng nghỉ cung cấp các dịch vụ thiết yếu như nhà vệ sinh, cửa hàng xăng dầu, nơi để các tài xế kiểm tra xe...Những trạm dừng nghỉ ở những nơi mật độ giao thông chưa cao, không có khả năng thương mại thì Nhà nước sẽ quản lý cung cấp các dịch vụ thiết yếu", ông Nguyễn Văn Thạch kiến nghị thêm.

Đại diện lãnh đạo Tổng công ty Phát triển hạ tầng và Đầu tư tài chính Việt Nam (VIDIFI) cho rằng: Trên thực tế, chất lượng dịch vụ khai thác các trạm dừng nghỉ trên cao tốc chưa đồng đều. Một số trạm dịch vụ/trạm dừng nghỉ chưa đạt chuẩn về vệ sinh, an toàn và dịch vụ kỹ thuật, chưa đáp ứng nhu cầu của người lái xe đường dài, cũng là nguyên nhân gián tiếp gây ra các vụ tai nạn giao thông do lái xe mệt mỏi, căng thẳng. Do đó cần có quy định và chế tài cụ thể về quản lý, xây dựng, khai thác các trạm dịch vụ/trạm dừng nghỉ.

Ths Bùi Đình Tuấn, Giám đốc Ban Quản lý khai thác, Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC) cho rằng: Trên tất cả các tuyến cao tốc, cần tiếp tục hoàn thiện hạ tầng phụ trợ, trong đó cần hoàn thiện đầu tư - xây dựng - vận hành trạm dừng nghỉ tiêu chuẩn. Bổ sung các trạm nghỉ hợp lý để giảm tình trạng dừng đỗ trái phép, gây mất trật tự an toàn giao thông đường bộ.

Đẩy nhanh tiến độ các trạm dừng nghỉ

Mới đây Bộ Xây dựng đã có công văn yêu cầu Cục Đường bộ Việt Nam; các Ban Quản lý dự án: 2, 7, 85, Thăng Long, Mỹ Thuận, Đường sắt, Đường Hồ Chí Minh cùng các nhà đầu tư...yêu cầu có biện pháp đẩy nhanh tiến độ các trạm dừng nghỉ trên tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông.

Theo đó, Bộ đã ủy quyền, giao nhiệm vụ cho Cục Đường bộ Việt Nam tổ chức triển khai thực hiện Dự án đầu tư xây dựng Trạm dừng nghỉ trên tuyến đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông, với mục tiêu hoàn thành các công trình dịch vụ công trước ngày 31/12/2025.

Theo báo cáo của Cục Đường bộ Việt Nam, đến nay đã ký hợp đồng với nhà đầu tư để thực hiện 21/21 trạm, triển khai thi công 16/21 trạm.

Nghị định 165/2024/NĐ-CP có hiệu lực từ 1/1/2025 quy định chi tiết, hướng dẫn đầu tư xây dựng trạm dừng nghỉ thuộc công trình đường cao tốc.

Tuy nhiên, tiến độ triển khai các trạm dừng nghỉ chưa đáp ứng yêu cầu, do còn vướng mắc trong công tác giải phóng mặt bằng của địa phương (còn 6 trạm mới bàn giao một phần mặt bằng); một số nhà đầu tư chưa thể hiện đầy đủ tính chủ động, quyết liệt và tinh thần trách nhiệm trong triển khai các trạm dừng nghỉ.

Để hoàn thành các trạm dừng nghỉ đúng tiến độ hợp đồng, đáp ứng yêu cầu của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Xây dựng yêu cầu các Ban quản lý dự án phối hợp với địa phương để xử lý dứt điểm tồn tại, vướng mắc tại các trạm: Cam Lộ - La Sơn, Quảng Ngãi - Hoài Nhơn Km15, Nha Trang - Cam Lâm, Cam Lâm - Vĩnh Hảo, Vĩnh Hảo - Phan Thiết Km144, Phan Thiết - Dầu Giây.

"Trường hợp khó khăn, vướng mắc trong công tác giải phóng mặt bằng các trạm dừng nghỉ phải chủ động báo cáo lãnh đạo Bộ phụ trách làm việc với địa phương để giải quyết kịp thời, không để ảnh hưởng đến tiến độ dự án", Văn bản Bộ Xây dựng lưu ý.

Trạm dừng nghỉ cao tốc Vĩnh Hảo - Phan Thiết đang bứt tốc về đích. (Ảnh: Vĩnh Phú).

Ông Ngô Lâm, Phó cục trưởng Cục Đường bộ Việt Nam cho biết: Nhà đầu tư 21 trạm dừng nghỉ trên tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông được yêu cầu hoàn thành các công trình dịch vụ công trước ngày 31/12/2025 theo đúng chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.