Xây "cao tốc" thực thi chính sách an cư:

Kỳ 1: Thần tốc khởi công nhiều dự án

Kỳ 2: Hai tháng xây "cao tốc chính sách" cho nhà ở xã hội

Kỳ cuối: Triển khai quyết liệt, giám sát nghiêm

Chính sách đã thông, song để hành trình sở hữu mái ấm của người dân được thuận lợi đòi hỏi việc triển khai phải quyết liệt. Đặc biệt, cần giám sát quá trình tổ chức thực hiện để phát hiện bất cập, kịp thời điều chỉnh.

Tiếp tục hoàn thiện chính sách

Theo các đại biểu, bên cạnh những điểm sáng từ chính sách cởi mở, đặc thù mà Nghị quyết 201/2025 của Quốc hội mang lại, cần thẳng thắn nhìn nhận, việc phát triển nhà ở xã hội trên thực tế vẫn còn không ít khó khăn.

Một số vấn đề nổi cộm có thể chỉ ra như chính sách về đất; hay việc cấp xã được phân quyền thực hiện các thủ tục giao đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất nhưng còn nhiều lúng túng và phải xin ngược ý kiến cấp trên; thực trạng người dân phải xếp hàng dài, thức thâu đêm suốt sáng chờ nộp hồ sơ xin mua/thuê nhà xã hội…

Một vấn đề khác chính là giá nhà ở xã hội tăng cao, nhiều dự án có giá bán lên tới gần 30 triệu đồng/m². Thậm chí, trong cuộc làm việc với UBND TP Hà Nội về tiến độ hoàn thành nhà xã hội, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Văn Sinh đã đề nghị thành phố thanh tra, kiểm tra giá bán phân khúc nhà này.

Theo đại biểu Nguyễn Ngọc Sơn, Chính phủ vẫn cần tiếp tục chỉ đạo tháo gỡ các thủ tục đất đai, đầu tư và một số vấn đề liên quan khác, nhất là trong quá trình áp dụng pháp luật; tiếp tục chỉ đạo các địa phương ưu tiên bố trí quỹ đất cho các dự án nhà ở xã hội.

Mặt khác, với bản thân các doanh nghiệp, sau khi được hưởng ưu đãi, điều quan trọng là phải bảo đảm thực hiện đúng mục tiêu an sinh xã hội. "Dù doanh nghiệp cần có lợi nhuận nhưng nên ở mức độ phù hợp, để mục tiêu chính của nhà ở xã hội là phục vụ người dân, được thực hiện hiệu quả", ông nói.

Hơn nữa, để chính sách khả thi và đáp ứng mục tiêu đề ra, theo đại biểu Sơn, cần sửa đổi đồng bộ các đạo luật có liên quan theo hướng tạo điều kiện thuận lợi hơn cho phát triển nhà ở xã hội; bảo đảm người dân là đối tượng được hưởng lợi trực tiếp từ chính sách.

"Đông đảo cử tri chia sẻ họ đặc biệt quan tâm đến việc làm sao có thể mua nhà ở xã hội với thủ tục minh bạch, điều kiện rõ ràng. Tôi tin, sau Kỳ họp thứ 10, nhiều chính sách sẽ được hoàn thiện. Cá nhân tôi kỳ vọng nhà ở xã hội sẽ có mức giá hợp lý, để người dân có thể thực sự tiếp cận và an cư", ông Sơn nêu rõ.

Đa dạng loại hình để "chia lửa" cho thị trường

Đặc biệt, đại biểu Hoàng Văn Cường, đại biểu Trần Hoàng Ngân và đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân đều kiến nghị cần đa dạng loại hình nhà ở, trong đó tập trung phát triển mạnh nhà ở xã hội cho thuê để "chia lửa" cho thị trường, phục vụ mọi nhu cầu của người dân.

Theo đại biểu Cường, đối tượng thụ hưởng chính sách nhà ở xã hội rất đa dạng. Có những người chỉ cần chỗ ở trong một giai đoạn nhất định khi họ mới lập nghiệp, chưa đủ điều kiện để mua nhà ở thương mại như các cặp vợ chồng trẻ hay người lao động đi làm xa. Sau một thời gian phấn đấu, họ có thể hướng tới những phân khúc nhà ở cao cấp hơn.

Ngược lại, cũng có những người do điều kiện thu nhập quá hạn hẹp, dù cố gắng vẫn khó có khả năng sở hữu nhà ở, kể cả với giá ưu đãi. Đối với nhóm này, cần có chính sách nhà ở cho thuê lâu dài, thậm chí thuê suốt đời.

Do đó, chính sách phát triển nhà ở xã hội cần được thiết kế đa dạng về loại hình, vừa có nhà để bán cho người có khả năng thanh toán ở mức trung bình, vừa có nhà để cho thuê hoặc thuê mua, đáp ứng nhu cầu khác nhau của từng nhóm đối tượng.

Cùng quan điểm, đại biểu Trần Hoàng Ngân cho rằng nếu chỉ tập trung phát triển nhà ở xã hội thì chưa đủ, cần phát triển đồng thời nhiều phân khúc nhà ở thương mại giá hợp lý, nhà cho thuê… để tăng nguồn cung đa dạng.

Khi nguồn cung dồi dào hơn, giá nhà thương mại sẽ giảm, kéo theo giá nhà ở xã hội cũng giảm. Đặc biệt, ông nhấn mạnh vào loại hình nhà ở cho thuê dành cho người lao động bởi đây là nhóm có nhu cầu lớn nhất.

"Phần lớn họ từ nông thôn ra thành thị làm việc tạm thời. Sau khi kết thúc công việc ở các khu công nghiệp, khu chế xuất, họ lại trở về quê hương. Họ cần chỗ ở ổn định chứ không nhất thiết phải mua nhà", ông nói.

Theo đại biểu, đối với nhà ở cho thuê, khu vực tư nhân có thể chưa mặn mà, vì vậy đây là phân khúc cần Nhà nước, các doanh nghiệp và tập đoàn nhà nước thể hiện vai trò tiên phong.

"Chúng ta có thể tận dụng đất công, tài sản công dôi dư hiện nay để xây dựng các khu nhà cho thuê giá rẻ. Những khu này không chỉ là nơi ở, mà còn phải trở thành khu dân cư văn hóa - văn minh - hiện đại, có không gian, môi trường sống tốt, gắn với các tiện ích về văn hóa, y tế, giáo dục", đại biểu hiến kế.

Cùng quan điểm, đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân nhấn mạnh thêm vào loại nhà dành cho nhóm công chức, viên chức phải đi làm xa sau sáp nhập.

Theo bà, với nhóm này, nhà ở xã hội không cần quá lớn, nhưng cần nằm ở vị trí thuận tiện đi lại, giá bán hoặc giá thuê phải phù hợp với thu nhập trung bình và thủ tục tiếp cận đơn giản, minh bạch.

Đại biểu cho rằng Nhà nước có thể khuyến khích mô hình hợp tác giữa chính quyền địa phương - doanh nghiệp - tổ chức công đoàn để phát triển quỹ nhà ở xã hội dành riêng cho công nhân, công chức, viên chức đang công tác xa nhà.

Giám sát thường xuyên, điều chỉnh kịp thời

Nhìn từ vai trò giám sát của Quốc hội, đại biểu Hoàng Văn Cường nêu quan điểm, rõ ràng Nghị quyết 201 có tác động rất lớn, hướng tới đông đảo người lao động. Do đó, khi Nghị quyết đi vào cuộc sống, việc giám sát là yêu cầu tất yếu và cần được thực hiện trên hai phương diện.

Thứ nhất, cần giám sát quá trình tổ chức thực hiện các quy định để bảo đảm phù hợp và hiệu quả, xem các quy định đó có được triển khai triệt để hay không. Chẳng hạn, cần đánh giá việc xác định đúng đối tượng thụ hưởng, kiểm soát giá bán, mức độ đáp ứng nhu cầu thực tế của người dân.

Thứ hai, tập trung phát hiện lỗ hổng, bất cập của chính sách để kịp thời điều chỉnh, đồng thời tháo gỡ những vướng mắc còn tồn tại, thúc đẩy mạnh mẽ hơn kết quả phát triển nhà ở xã hội thời gian tới.

Từ thực tiễn triển khai chính sách nhà ở xã hội, có thể rút ra những bài học kinh nghiệm, qua đó nghiên cứu mở rộng sang phân khúc nhà ở thương mại có giá hợp lý, phù hợp với khả năng chi trả của số đông người dân.

Đại biểu Hoàng Văn Cường

Về cơ bản, hệ thống công cụ pháp lý và các quy định pháp chế cho việc xác định giá nhà ở xã hội hiện nay đã đầy đủ. Vấn đề là cần được thực thi nghiêm túc và giám sát chặt chẽ hơn trong quá trình triển khai.
Việc xác định cấu thành chi phí của nhà ở xã hội phải được thực hiện một cách minh bạch, cụ thể và tuân thủ đúng quy định. Đồng thời mức lợi nhuận của chủ đầu tư cũng phải được ấn định trong giới hạn cho phép.

Còn theo đại biểu Trần Hoàng Ngân, các Đoàn đại biểu Quốc hội cần tăng cường giám sát thường xuyên.

Trong nhiệm kỳ Quốc hội khóa tới đây, theo ông, Ủy ban Thường vụ Quốc hội nên có một cuộc giám sát chuyên đề quy mô lớn về vấn đề này, nhằm giải quyết tận gốc bài toán nâng cao và cải thiện chất lượng cuộc sống của người dân.

"Hạnh phúc lớn nhất của mỗi người dân chính là có một nơi ở ổn định, để yên tâm học tập, lao động và sản xuất kinh doanh, góp phần phát triển kinh tế - xã hội bền vững", ông Ngân chia sẻ.