Còn quá sớm để đánh giá hiệu quả của Thông tư 29

Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, chiều 19/6, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn đăng đàn trả lời chất vấn đại biểu Quốc hội.

Tham gia chất vấn, đại biểu Nguyễn Thị Lệ Thủy (đoàn Bến Tre) cho biết, việc quản lý dạy thêm, học thêm vẫn còn bất cập giữa chính sách và thực tiễn. Điều này đã ảnh hưởng không nhỏ đến nhà trường, giáo viên, phụ huynh và học sinh.

Đại biểu đề nghị Bộ trưởng chỉ rõ nguyên nhân, liệu có phải do cách tiếp cận khi xây dựng văn bản quy phạm pháp luật quản lý dạy thêm, học thêm còn nhiều bất cập. Tới đây, Bộ có giải pháp căn cơ ra sao để quản lý tốt nhất việc dạy thêm, học thêm.

Trả lời, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn thừa nhận Thông tư 29 quy định về dạy thêm, học thêm khi ban hành vẫn còn vướng mắc nên tính hiệu quả chưa cao.

Lý giải nguyên nhân, ông cho biết, để chính sách của một ngành khi thực hiện được hiệu quả, không chỉ phụ thuộc vào câu chữ quy định mà cần sự triển khai đồng bộ từ Trung ương đến địa phương, sự vào cuộc của cả ngành giáo dục ở các cấp.

"Quá trình triển khai, rất nhiều địa phương đã tích cực vào cuộc, tổ chức kiểm tra, triển khai. Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng kiểm tra và thấy nhiều nơi thực hiện rất tốt và hiệu quả. Nói Thông tư này không thực hiện tốt trên cả nước là oan cho một số tỉnh, thành phố", Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn nói.

Theo Bộ trưởng, Thông tư 29 ban hành tháng 12/2024 nhưng đến ngày 14/2/2025 mới có hiệu lực triển khai, như vậy, đến nay để đánh giá về hiệu quả của chính sách là hơi sớm. Ông cho rằng, cần triển khai tất cả quy định vào thực tế một cách đầy đủ, sau đó đánh giá hiệu quả mới thực chất.

Chưa hài lòng với phần trả lời của Bộ trưởng, giơ biển tranh luận, bà Thủy cho biết, trong báo cáo của Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng đánh giá việc triển khai thực hiện Thông tư 29 chưa hiệu quả và vẫn còn khoảng cách giữa chính sách và thực tiễn. Ngoài ra, trong báo cáo cũng nêu các địa phương lúng túng trong việc triển khai Thông tư 29.

Một trong những giải pháp được đưa ra đó là đề nghị đưa dạy thêm, học thêm vào ngành nghề kinh doanh có điều kiện. Bà cho rằng, cách tiếp cận này chưa hợp lý bởi, để đưa một ngành nghề vào ngành nghề kinh doanh có điều kiện phải có tiêu chí liên quan đến quốc phòng, an ninh quốc gia hay trật tự an toàn xã hội, đạo đức xã hội, sức khỏe cộng đồng, bảo vệ môi trường. Còn ngành nghề dạy thêm, học thêm không thuộc vào các tiêu chí này.

Ngoài ra, bà Thủy cho biết, từ năm 2020 trở về trước ngành nghề kinh doanh có điều kiện quy định dạy thêm, học thêm nhưng sau thời gian này, đã được bỏ ra khỏi danh mục.

"Tại sao Thông tư 29 mới triển khai được một thời gian ngắn, lại đề xuất đưa dạy thêm, học thêm vào ngành nghề kinh doanh có điều kiện? Điều này không phù hợp với quan điểm của Chính phủ", bà Thủy nói.

Không phải cứ có nhu cầu là dạy thêm

Cũng quan tâm đến hiện tượng dạy thêm, học thêm tràn lan, đại biểu Nguyễn Thị Tuyết Nga (đoàn Quảng Bình) đề nghị Bộ trưởng đưa ra giải pháp khắc phục.

Bộ trưởng cho biết, sở dĩ người ta cần học thêm, dạy thêm bởi có nhiều điều "chưa đủ", trong đó, có việc lương giáo viên chưa đủ sống; chưa đủ trường lớp để đáp ứng nhu cầu của học sinh khiến học sinh nhất là ở các thành phố lớn, khu đô thị, khu đông dân cư khi thi vào lớp 10 áp lực hơn thi đại học, nhiều phụ huynh chưa đủ niềm tin, chưa hài lòng với thành tích của con.

Ngoài ra chương trình dạy học chưa đủ đổi mới, giáo viên chưa đủ trách nhiệm trong truyền tải kiến thức ở chương trình chính khóa cũng như chưa đủ về cơ chế quản lý điều hành.

"Cốt lõi của vấn đề nằm ở sự chuyển hướng trong tư duy giáo dục – từ tiếp cận theo hướng trang bị kiến thức sang phát triển năng lực học sinh. Đây cũng chính là linh hồn của Chương trình Giáo dục phổ thông 2018. Thời gian qua, dù đã đạt được nhiều kết quả, song vẫn thiếu nhiều điều kiện cần thiết để triển khai hiệu quả", ông nói.

Trước câu trả lời của Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn, đại biểu Nguyễn Văn Huy (đoàn Thái Bình) cho rằng, làm tốt công tác quản lý chuyên môn, đảm bảo chất lượng giờ học chính khóa trên lớp sẽ là giải pháp quan trọng, cơ bản khắc phục tình trạng dạy thêm, học thêm tràn lan hiện nay.

Song nếu đã làm tốt công tác này mà tình trạng dạy thêm, học thêm vẫn khá phổ biến, cần rà soát, đánh giá lại chương trình giáo dục, có hay không việc chương trình dạy quá nặng. Ông đề nghị Bộ trưởng nêu rõ giải pháp để đảm bảo chất lượng chương trình chính khóa trên lớp theo đúng yêu cầu đề ra.

Bộ trưởng Bộ Giáo dục cho biết thêm, trong hệ thống giáo dục tiếp cận trang bị kiến thức, sách giáo khoa đóng vai trò đóng gói kiến thức để chuyển giao, thầy cô là người truyền thụ, thi cử để kiểm tra kiến thức, đi cùng đó là luyện thi theo bài mẫu, văn mẫu, toán mẫu, học thuộc.

"Và dạy thêm là một khâu trong chuỗi hệ thống trên. Nếu chúng ta vẫn tiếp tục kéo dài chuyện dạy học theo hướng này, thì khi đứng trước thời đại bùng nổ kiến thức, giáo dục sẽ không đổi mới được và sẽ thất bại", ông nói.

Theo Bộ trưởng, Thông tư 29 không chỉ để giải quyết một vấn đề xã hội mà là một phần của công cuộc đổi mới làm thay đổi trường học, mở ra một hệ thống mới của giáo dục theo hướng phát triển năng lực trẻ em.

Trong hệ thống này, sách giáo khoa vẫn là tài liệu, thầy cô là người dẫn dắt, hỗ trợ tuy nhiên sẽ hướng trẻ tiếp cận kiến thức theo hướng tự học, tự trang bị kiến thức để ứng phó với thời đại bùng nổ tri thức.

Theo ông, các lớp dạy thêm có thể củng cố kiến thức cho trẻ, điều này không phải không có ý nghĩa nhưng mang lại rất ít giá trị về sự phát triển con người.

"Nếu cứ mải miết dạy thêm sẽ ra sao khi giáo viên không có thời gian củng cố kiến thức, cập nhật phương pháp dạy học theo chương trình mới?", ông nói và nhấn mạnh giáo viên cần hoàn thành hết trách nhiệm công vụ ngay trong chương trình chính khóa với phương pháp mới.

Trước lo ngại về chương trình giáo dục có quá tải hay không, Bộ trưởng khẳng định chương trình 2018 thiết kế có nhiều thay đổi so với chương trình 2006, trong đó đã giảm tải khá nhiều.

Đại biểu Nguyễn Văn Mạnh (đoàn Vĩnh Phúc) cho biết, Điều 11 của Luật Nhà giáo không cấm nhà giáo dạy thêm mà cấm ép buộc người học tham gia học thêm dưới mọi hình thức.

"Vậy học sinh tự nguyện học thêm tại trường, học cô giáo của mình có được không?" ông Mạnh hỏi và cho rằng cần điều chỉnh Thông tư 29 cho phù hợp hơn.

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn đánh giá đây là cách đặt vấn đề "rất lý thú". Ông khẳng định cả Luật Nhà giáo và Thông tư 29 của Bộ Giáo dục đều thống nhất "nghiêm cấm nhà giáo ép buộc học sinh học thêm dưới mọi hình thức".

Tuy nhiên, ngoài thời gian học chính khóa, giáo viên cần hướng dẫn học sinh tự học, sử dụng thời gian học ngoài giờ chính khóa một cách hiệu quả, chứ không phải cứ có nhu cầu là dạy thêm.

Ông nhấn mạnh quan điểm hạn chế dạy thêm ngay tại nhà trường để học sinh có thời gian tự học, đọc tài liệu, học thêm kỹ năng và trang bị những thứ cần thiết khác.

"Học sinh phải có thời gian cho việc khác, chứ không phải cứ có thời gian là lôi nhau ra dạy thêm, học thêm. Phải đảm bảo giữ tuổi thơ cho trẻ em, các em còn phải vui chơi", Bộ trưởng nhấn mạnh.

Ông cho biết khi thiết kế môn học đã đảm bảo các yếu tố theo yêu cầu nên không phải cứ học sinh tự nguyện là nhà trường sẽ đáp ứng việc dạy thêm.