Những ngày này khi tuyến cao tốc Bắc - Nam đoạn qua Hà Tĩnh được thông xe chưa lâu nhưng đã bắt đầu mang lại những đổi thay thấy rõ. Tại nút giao quốc lộ 12C, từng tốp xe container, xe khách Bắc - Nam liên tục qua lại, giao thông nhộn nhịp.

Dù vậy, câu chuyện tăng trưởng của Hà Tĩnh vẫn vướng không ít nút thắt.

Ngày 9/12, cuộc thảo luận tại kỳ họp thứ 34, HĐND tỉnh khóa XVIII, nhiều đại biểu đã nhìn nhận, nếu muốn đạt mục tiêu tăng trưởng hai con số trong năm 2026 và các năm tiếp theo, tỉnh phải sớm "mở khóa" quy hoạch và hạ tầng.

Đại biểu Phan Tấn Linh, Phó chủ nhiệm Thường trực UBKT Tỉnh ủy nêu vấn đề: Nhiều xã, phường muốn phát triển nhưng chưa có quy hoạch sử dụng đất được phê duyệt, dẫn tới lúng túng trong giải phóng mặt bằng, thu hút đầu tư hay mở rộng hạ tầng thiết yếu. "Nếu quy hoạch chậm một ngày, cơ hội phát triển mất đi một bước", ông Linh nói.

Thực tế tại Can Lộc là ví dụ điển hình. Xã có lợi thế về quỹ đất sạch quanh các tuyến quốc lộ, tỉnh lộ nhưng vì chưa được phê duyệt quy hoạch, việc mời gọi đầu tư vào hạ tầng thương mại dịch vụ đều dang dở. Chính quyền cơ sở thiếu nguồn lực, doanh nghiệp thì ngại rủi ro pháp lý, cơ hội tạo nguồn thu cho địa phương bị bỏ lỡ.

Ở góc nhìn rộng hơn, nhiều ý kiến tại nghị trường đề nghị tỉnh phải đẩy nhanh lập quy hoạch chung cho các xã sau sáp nhập, rà soát lại các quy hoạch ngành để tránh chồng chéo, tạo nền tảng pháp lý rõ ràng cho phát triển đô thị, nông nghiệp và công nghiệp.

Ông Nguyễn Việt Hùng, Chủ tịch HĐND xã Thạch Hà cho rằng, việc hoàn thành cao tốc Bắc - Nam đã mở ra hàng loạt cơ hội, nhưng Hà Tĩnh cần tận dụng ngay để hình thành hệ thống logistics, trung tâm giao thương hàng hóa tại các nút giao, biến lợi thế thành động lực kinh tế.

Ở vùng biển ngang Thạch Hà, Cẩm Xuyên hay Lộc Hà, nhiều bến cá, khu neo đậu đang quá tải; dịch vụ hậu cần nghề cá còn manh mún.

Ông Đặng Trần Phong, Phó giám đốc Sở Tài chính đề nghị tỉnh phải quy hoạch đồng bộ trục ven biển Kỳ Anh - Thiên Cầm - Lộc Hà - Nghi Xuân, phát triển cảng biển, kho bãi thông minh và dịch vụ sau cảng để biến Hà Tĩnh thành trung tâm trung chuyển hàng hóa khu vực Bắc Trung Bộ.

Ông Đặng Văn Thành, Giám đốc Sở Xây dựng tỉnh Hà Tĩnh nêu: “Trước đây, các huyện cũ đều có quy hoạch vùng; thành phố Hà Tĩnh, thị xã Kỳ Anh, thị xã Hồng Lĩnh đều có quy hoạch chung đô thị. Trong đô thị, tỷ lệ phủ kín quy hoạch phân khu đạt khoảng 63%.

Ở cấp xã, hầu hết đều đã có quy hoạch chung. Khi sáp nhập, quan điểm của tỉnh là kế thừa những quy hoạch đó nhưng phải rà soát lại rất kỹ, sau đó mới lập quy hoạch mới trên cơ sở đề xuất tham mưu của Sở Xây dựng”.

Ông Thành cho biết thêm: “Hiện tỉnh đang lập quy hoạch khu vực thành phố Hà Tĩnh (cũ) mở rộng; một số xã thuộc huyện Nghi Xuân cũ cũng phải lập quy hoạch mới để phù hợp định hướng phát triển.

Các xã còn lại sẽ kế thừa quy hoạch đã có và trong quá trình phát triển, nếu cần thì điều chỉnh cục bộ. Tuy nhiên, về lâu dài, tất cả các xã đều phải lập quy hoạch riêng để xác định không gian phát triển, làm nền tảng kêu gọi đầu tư. Xã nào có tiềm lực thì có thể lập quy hoạch mới ngay”.

Như vậy, câu chuyện quy hoạch không chỉ là “vẽ lại bản đồ phát triển” mà là mở khóa dư địa mới, là cơ sở để doanh nghiệp đặt niềm tin, để hạ tầng và đô thị có hướng đi rõ ràng.