Giấc mơ giao thông xanh, hiện đại thành hiện thực

Gần 6h sáng, ga Cát Linh đã bắt đầu rộn ràng. Từng nhóm người, phần lớn là dân văn phòng và sinh viên nhanh chóng bước qua cổng soát vé, vào những toa tàu sáng đèn. Chuyến tàu đầu tiên trong ngày đưa hàng nghìn hành khách từ trung tâm tới các khu dân cư phía Tây Nam thành phố.

Chị Nguyễn Thúy, 33 tuổi, nhân viên hành chính ở Hà Đông, kể: Trước đây, đi làm mất gần một tiếng rưỡi vì tắc đường. Giờ chỉ 25 phút là tới nơi, vừa mát vừa đỡ căng thẳng. Ngồi đọc báo một lát là đến, rất tiện.

Anh Hoàng Minh Nhật, làm việc tại phố Hào Nam, chia sẻ: Suốt 3 năm nay, cả nhà tôi đều đi làm, đi học bằng metro Cát Linh - Hà Đông. Mọi hoạt động của gia đình đều nằm dọc tuyến, nên việc di chuyển trở nên nhanh chóng, thuận lợi".

Theo thông tin của Báo Xây dựng, tuyến Cát Linh - Hà Đông, biểu tượng mới của giao thông công cộng Hà Nội, đi vào vận hành từ cuối năm 2021.

Sau gần 4 năm, hình ảnh những đoàn tàu xanh lướt êm trên cao đã trở nên quen thuộc. Trung bình mỗi ngày, hơn 40.000 lượt khách sử dụng tuyến này - con số vẫn tăng khi người dân dần hình thành thói quen mới.

Trên chuyến tàu đoạn trên cao Nhổn - Cầu Giấy (vận hành một năm nay), PV ghi nhận vào 17h20 ngày 8/8, ánh hoàng hôn hắt qua ô cửa, nhuộm vàng gương mặt hành khách - người chăm chú điện thoại, người trò chuyện, người lặng ngắm phố phường trôi ngược bên dưới. Tiếng bánh sắt lăn êm trên ray như nhịp thở mới của một Hà Nội đang đổi thay.

Không chỉ Cát Linh - Hà Đông hay Nhổn - Cầu Giấy, "bản đồ metro" Thủ đô đang dần hình thành với nhiều dự án lớn.

Robot khoan hầm tuyến Nhổn - ga Hà Nội đã chạm tới ga Văn Miếu, dự kiến hoàn thành năm 2027, kết nối phía Tây với trung tâm chỉ trong 20 phút.

Hà Nội cũng sẽ khởi công tuyến số 2 (Nam Thăng Long - Trần Hưng Đạo) vào tháng 10/2025 và tuyến số 5 (Văn Cao - Hòa Lạc) vào cuối năm 2025, tiến tới triển khai đồng loạt trong 2026.

Tại TP.HCM, metro số 1 (Bến Thành - Suối Tiên) không chỉ là điểm trải nghiệm cuối tuần mà đã trở thành phương tiện đi làm, đi học thường nhật của hàng ngàn người. Giờ cao điểm, khoang tàu chật kín từ ghế ngồi đến chỗ đứng nhưng không khí vẫn trật tự, nhịp nhàng.

Chị Nguyễn Thị Lan, 35 tuổi, ở TP Thủ Đức, chia sẻ: Trước đây, mỗi sáng đi làm là "chiến đấu" với khói bụi, kẹt xe. Giờ chỉ mất 30 phút, được ngồi điều hòa, đọc sách và không lo trễ giờ.

Sinh viên Trần Minh Khoa cũng hào hứng: Đi metro nhanh, sạch, rẻ hơn xe ôm công nghệ. Bạn bè ở nơi chưa có metro đều mong thành phố sớm mở rộng.

Sự đón nhận mạnh mẽ từ người dân cho thấy metro đáp ứng trúng nhu cầu di chuyển của đô thị lớn nhất nước, đồng thời đặt nền móng cho mạng lưới đường sắt đô thị TP.HCM trong tương lai.

Bước ngoặt siêu đô thị và cuộc đua đầu tư

Theo Giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội Nguyễn Phi Thường, đến năm 2030, Hà Nội đặt mục tiêu hoàn thành 96,8/397,8km (24% quy hoạch), gồm các đoạn chính của tuyến số 2, số 3 và số 5. Đến 2035, tổng chiều dài hoàn thành đạt 301km (76%), đảm nhận 35-40% nhu cầu đi lại. Giai đoạn 2030 cần 14,6 tỷ USD, giai đoạn 2035 thêm 22,5 tỷ USD.

Tại TP.HCM, theo Phó Giám đốc Sở Xây dựng Trần Quang Lâm, Thành phố đang hướng tới hoàn thành 7 tuyến metro dài 355km vào 2035, và thêm 3 tuyến (155km) vào 2045. Mục tiêu là đáp ứng 40-50% nhu cầu đi lại năm 2035, tăng lên 50-60% vào 2045.

Tổng vốn đến 2035 khoảng 40,21 tỷ USD, giai đoạn sau cần thêm gần 18 tỷ USD, với định hướng đầu tư công kết hợp kêu gọi xã hội hóa.

Từ 1/7, TP.HCM sáp nhập với Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu, hình thành siêu đô thị hơn 14 triệu dân, kéo theo nhu cầu metro cấp bách. Quy hoạch mới sẽ mở rộng kết nối ra các đô thị vệ tinh, tích hợp không gian ngầm, TOD và giao thông đa phương thức.

Trước sáp nhập, TP.HCM có 10 tuyến metro (510 km), Bình Dương 12 tuyến (305km), Bà Rịa - Vũng Tàu 3 tuyến (125km). Sau hợp nhất, tổng quy hoạch gần 1.000km, đầy tham vọng nhưng khả thi.

Nhiều "ông lớn" cũng đã nhập cuộc. Theo thông tin của Báo Xây dựng, Thaco muốn đầu tư metro số 2 và tuyến Thủ Thiêm - Long Thành; Vingroup nghiên cứu tuyến TP.HCM - Cần Giờ; Sovico đề xuất tuyến số 4; liên danh DCH mong làm tổng thầu EPC nhiều tuyến.

Với sự đồng thuận của người dân, quyết tâm chính quyền và sự tham gia của các nhà đầu tư chiến lược, mạng lưới metro hiện đại đang dần phủ khắp Hà Nội và TP.HCM.

Từ những chuyến phà, con đường đất đỏ đến những đoàn tàu điện lao vun vút giữa trời, ngành Giao thông Vận tải Việt Nam đã trải qua 80 năm không ngừng đổi thay, đồng hành cùng nhịp sống đất nước. 

Những tuyến metro hiện đại ở Hà Nội và TP.HCM hôm nay không chỉ rút ngắn khoảng cách, kết nối triệu trái tim đô thị, mà còn là minh chứng cho khát vọng vươn lên, xây dựng một Việt Nam văn minh, năng động. 

Trên những đường ray mới, ngành GTVT tiếp tục viết nên câu chuyện chuyển mình mạnh mẽ, đưa tương lai đến gần hơn với mỗi hành khách.