Đại diện Phòng Đường sắt - Cục Đăng kiểm VN cho biết, trước khi Thông tư 30/2023/TT-BGTVT ban hành QCVN 18:2023/BGTVT có hiệu lực từ ngày 21/12/2023, cơ quan này phải mất 6 năm để nghiên cứu, xây dựng và trình Bộ GTVT (nay là Bộ Xây dựng) ban hành QCVN 18:2018/BGTVT.

"QCVN 18:2018/BGTVT được ban hành và áp dụng trong kiểm tra lần đầu đối với dự án Cát Linh - Hà Đông ngày 11/9/2018. Quá trình kiểm tra các tuyến metro tại Việt Nam như Cát Linh – Hà Đông, Nhổn – ga Hà Nội, Bến Thành - Suối Tiên nhận thấy một số bất cập trong phạm vi điều chỉnh; đối tượng áp dụng cũng như việc đảm bảo sự hài hòa với các tiêu chuẩn, quy định quốc tế, Cục Đăng kiểm VN đã đề xuất sửa đổi và trình Bộ GTVT ban hành QCVN 18:2023/BGTVT", lãnh đạo Phòng Đường sắt kể.

Hiện nay, QCVN 18:2023/BGTVT đang được áp dụng để kiểm tra chất lượng an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường đối với toa xe, phương tiện chuyên dùng không tự hành sản xuất, lắp ráp, nhập khẩu chưa qua sử dụng và toa xe đường sắt đô thị nhập khẩu chưa qua sử dụng trên mạng lưới đường sắt quốc gia, đường sắt chuyên dùng và đường sắt đô thị.

Hiện nay, các dự án đường sắt đô thị tại nước ta được áp dụng theo nhiều tiêu chuẩn, công nghệ của các nước khác nhau trên thế giới. Đơn cử, tuyến Cát Linh – Hà Đông sử dụng công nghệ và tiêu chuẩn kỹ thuật của Trung Quốc, tuyến Nhổn – Ga Hà Nội sử dụng công nghệ của Châu Âu, trong khi tuyến Bến Thành - Suối Tiên lại sử dụng công nghệ và tiêu chuẩn kỹ thuật của Nhật Bản.

Điều này dẫn đến một số khác biệt về đặc tính kỹ thuật và chức năng của đoàn tàu ở mỗi tuyến.

Theo Phòng Đường sắt - Cục Đăng kiểm VN, QCVN 18:2018/BGTVT quy định cơ bản các yêu cầu về an toàn chung cần thiết của toa xe đường sắt đô thị, tuy nhiên, do công nghệ và tiêu chuẩn áp dụng khác nhau theo đặc thù từng dự án đường sắt đô thị, nên một số quy định của quy chuẩn này chưa cập nhật và hài hòa với các tiêu chuẩn quốc tế áp dụng cho các tuyến metro khác, trong đó có đoàn tàu của tuyến Nhổn - Ga Hà Nội.

Việc sửa đổi QCVN 18:2018 và ban hành QCVN 18:2023/BGTVT đã đảm bảo sự hài hòa và tiệm cận với các quy định trên thế giới.

Đơn cử như, QCVN 18:2023 không còn quy định đoàn tàu phải có cửa cabin hoặc cửa thoát hiểm phía đầu đoàn tàu do các tiêu chuẩn quốc tế chỉ quy định cabin có thể được tiếp cận trực tiếp từ bên ngoài hoặc từ bên trong ở khoang hành khách khu vực gần phía sau cửa cabin.

Hay sửa đổi quy định yêu cầu hãm của đoàn tàu, không quy định hãm đỗ phải giữ được đoàn tàu trên trên đường có độ dốc lớn nhất của tuyến mà chỉ quy định hệ thống hãm phải đảm bảo giữ được tàu đầy tải không bị trôi trên đường có độ dốc lớn nhất của tuyến trong khoảng thời gian 5 phút.

Đồng thời sửa quy định về hệ thống thông gió khẩn cấp trên tàu theo hướng chỉ kiểm tra nếu có.

Một chuyên gia giao thông nhìn nhận: QCVN 18:2023 ban hành đã đóng vai trò quan trọng giúp cơ quan quản lý trong công tác kiểm soát chất lượng toa xe đường sắt đô thị được nhập khẩu phục vụ các dự án metro đang được xây dựng tại Việt Nam.

Tuy nhiên, tới đây, khi công nghiệp đường sắt trong nước sẵn sàng cho việc sản xuất lắp ráp toa xe đường sắt đô thị, cần sửa đổi phạm vi điều chỉnh bổ sung đối tượng này, nhằm đảm bảo tính toàn diện.